به نقل از «آنا»

هموار شدن مسیر پر پیچ و خم بروکراسی اداری در مسابقات بین‌المللی با نقش‌آفرینی وزیر علوم/ استعدادیابی را در برگزاری بهتر مسابقات دیوان کیفری بین المللی بکار می‌گیریم/ رفع خلا‌های حقوق بین المللی به کمک مسابقات موت کورت 

تاریخ انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۰۰۸۳۸

به گزارش خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، تیم دانشگاه علامه طباطبایی در موت کورت دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳جایزه دومین لایحه برتر دنیا در نقش دادستانی را به خود اختصاص داد.

این تیم ۴ نفره با مربیگری علی مسعودیان و صدرا پیرنیاکان و با نقش‌آفرینی موثر اعضای خود، آلاله قنبری و مهسا حسین به دور بین‌المللی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ راه پیدا کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

تیم دانشگاه علامه طباطبایی در مرحله شفاهی با تیم‌هایی از کشور‌های هند، چین، انگلستان، کانادا و اوکراین به رقابت پرداخت و با نگارش لایحه کتبی به زبان انگلیسی در نقش دادستانی موفق شد در مسابقات امسال عنوان دومین لایحه برتر دنیا در نقش دادستانی را از آن خود کند. کسب این عنوان در تاریخ موت کورت ICC در ایران بی سابقه است.

خبرگزاری آنا به عنوان دیده بان پیشرفت علم و فناوری گفت‌وگویی با مربی این مسابقه اختصاص داده که در ادامه می‌خوانید. 

علی مسعودیان، مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره کارکرد شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی گفت: دیوان کیفری بین المللی تنها سازمان بین المللی با صلاحیت دائمی جنایات بین المللی است.

وی افزود: در ماده ۵ اساسنامه رم جنایات نسل کشی، جنایات علیه بشریت، جنایت جنگی و تجاوز نظامی ذکر شده است و این ۴ مورد در صلاحیت دیوان کیفری بین المللی قرار دارند که مقر آن در لایحه هلند قرار دارد. موت کورت‌ها به عنوان آزمایشگاه رشته حقوق بستری را برای دانشجویان مقاطع کارشناسی و ارشد سراسر دنیا فراهم می‌کنند تا یافته‌ها و آموزه‌های خود را در عرصه عملی حوزه‌های مختلف مانند حقوق بین الملل عمومی، حقوق کیفری بین المللی، داوری سرمایه گذاری، سرمایه گذاری بین المللی، تجارت بین الملل و... پیاده سازی کنند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اظهار کرد: موت کورت از دو کلمه تشکیل شده و ریشه کلمه موت به کلمه اسکاندیناویایی در قرن ۱۶ بر می‌گردد که هدف آن شبیه سازی پرونده و دادگاه است، یعنی در یک دادگاه فرضی حاضر شوند و در مقام وکیل و مدافع به استدلال بپردازند و کلمه کورت هم همان دادگاه است و شبیه سازی‌های دادرسی‌های مجازی بین المللی مفهوم کاربردی آن است. 

مسعودیان تصریح کرد: دیوان کیفری بین المللی عنوان موت کورتی است که در آن شرکت کرده ایم و هدف آن شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی (International Criminal Court) است که تیم‌ها باید خلاف سایر موت کورت‌ها که معمولا ۲ نقش هستند در قالب ۳ نقش دادستانی، وکیل مدافع و نماینده قربانی‌ها و دولت حاضر شوند و برای هر کدام از آن‌ها لایحه بنویسند و در مرحله شفایی به رقابت با یکدیگر بپردازند. 

وی تاکید کرد: مسابقه شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با حضور ۴ نفر یعنی ۲ مربی و ۲ عضو تیم برگزار شد. مربی‌ها مرحله شفاهی و کتبی تیم را در راستای چگونگی نوشتن لایحه و مطرح شدن مسائل حقوقی و روند درست بودن استدلال‌ها هدایت می‌کردند و همچنین مسائل تخصصی‌تر مانند چگونگی نحوه اصول دفاعیه شفاهی در موت کورت هم جزو وظایف مربی به شمار می‌آید. اعضای تیم باید هر ۳ نقش را در مرحله بین المللی ایفا می‌کردند و آن‌ها نفرات اصلی بودند که وظیفه نگارش لایحه و دفاعیه شفاهی را بر عهده داشتند که در دور بین المللی هلند هر یک از نقش‌های مذکور را ۲ بار ایفا کردند. 

برگزاری مسابقات شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی در هلند 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با اشاره به روند برگزاری این مسابقات گفت: مسابقه شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی از سال ۱۵۷۵ تاسیس شده و سالانه به میزبانی دانشگاه لایدن هلند با مشارکت نهاد‌های بسیار معروف و معتبر مانند کانون وکلای بین الملل و دیوان کیفری بین المللی در شهر لاهه واقع در کشور هلند برگزار می‌شود و هوگو گروتیوس (پدر حقوق بین الملل) در آنجا تحصیل کرده است و همه تیم‌هایی که قصد نام نویسی دارند وارد مرحله بین المللی نمی‌شوند و باید در دوره داخلی در وهله اول صالح شناخته شوند، مثلا اگر ۱۰ تیم از یک کشور قصد شرکت داشته باشند نهایتا دو تیم به مرحله بین المللی راه پیدا می‌کنند. 

مسعودیان با اشاره به انتخاب تیم‌ها در مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اظهار کرد: در این زمینه ۲ روش وجود دارد، با فرستادن سوال سخت تیم‌ها باید جواب را به صورت کتبی ارسال کنند که در نهایت ۲ تیم برتر انتخاب می‌شوند و به مرحله بین المللی راه می‌یابند. در مرحله دوم دوره‌های داخلی برگزار می‌شوند و تیم‌ها شفاهی با هم رقابت می‌کنند و سپس به صورت بین المللی وارد عمل می‌شوند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره تعداد اعضای مسابقه گفت: قواعد مسابقات موت کورت تعیین کننده انتخاب تعداد نفرات تیم دارد؛ چرا که هر موت کورتی قواعدی دارد که نقشه راه را از ابتدای نام نویسی تا پایان مسابقات و اهدای جوایز به دنبال می‌کند و در موت کورت ICC حداقل افراد ۳ نفر و حداکثر ۵ نفر هستند و مربیان جزو اعضای تیم حساب نمی‌شوند، اما تیم ما با دریافت مجوز خاص اجازه راه یافتن ۲ نفر به مرحله مسابقات را به خود اختصاص داد، در غیر اینصورت باید ۳ نفر شرکت می‌کردند. 

دانشگاه علامه؛ فعالترین دانشگاه در موت کورت ICC

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳با اشاره به سابقه حضور ایران در این مسابقات اظهار کرد: برای اولین بار در سال ۲۰۱۷ از طرف دانشگاه علامه طباطبایی در مسابقات شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی شرکت کردم و جایزه روح معنوی مسابقات را از آن خود کردیم و حدود ۶ یا ۷ سالی می‌شود که سابقه شرکت در این مسابقات را داریم و دانشگاه علامه طباطبایی فعالترین دانشگاه در موت کورت ICC بوده است و در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ مربیگری این مسابقات در دانشگاه کی اف آکادمی اوکراین و دانشگاه گالاتاسرای ترکیه را بر عهده داشتم که دانشگاه کی اف تا مرحله نیمه نهایی بالا رفت. 

وی با بیان اینکه مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی مانند بازی‌های ورزشی دارای مدال نیست تاکید کرد: لوح تقدیر تنها جایزه دریافتی منتخبان این مسابقات است و تنها باعث تقویت سابقه کاری (Resume) افراد می‌شود و مهم‌تر ازهمه فرایندی که دانشجویان در آن شرکت می‌کنند باعث قوی‌تر شدن استدلال و مهارت‌های کتبی و شفاهی دانشجویان حقوق می‌شود. 

 نبود حمایت‌های مالی مناسب؛ مانعی جهت حضور مربی‌ها در مسابقه 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ با اشاره به حمایت‌های دانشگاه از برگزاری این مسابقات اظهار کرد: در زمینه حمایت از مسابقات نقد زیادی وجود دارد؛ چرا که دانشگاه روی کاغذ منوط بر اینکه هزینه‌ها پس از پایان سفر پرداخت می‌شوند وعده حمایت داد و عدم حمایت درست دانشگاه‌ها و نهاد‌ها سبب شد تا بنده و مربی دیگر این مسابقه نتوانیم به هلند جهت برگزاری مسابقه شرکت کنیم، اما هلال احمر هزینه بلیط مابقی اعضای دیگر را تامین کرد. 

شناسایی استعداد‌ها در راستای برگزاری بهتر مسابقه دیوان کیفری

وی با بیان اینکه حدود ۶ تا ۹ ماه مسابقه شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی را مربی گری کردیم و اعضا به مدت یک هفته در هلند حضور داشتند، تاکید کرد: البته حضور مربی‌ها در مسابقه لازم نبود و در حال آماده سازی خود جهت حضور پرقدرت در در مسابقه سال آینده هستیم و قصد فراخوان شناسایی استعداد‌ها را داریم تا بتوانیم نسبت به سال گذشته بهتر قدم برداریم؛ چرا که خیلی از دانشجویان شناختی نسبت به برگزاری این قبیل از مسابقات ندارند. 

مسعودیان با اشاره به چگونگی شکل گیری ترکیب تیم‌ها در مسابقات دیوان کیفری بین المللی اظهار کرد: طبق قواعد مسابقات، تنها دانشجویان رشته حقوق اجازه شرکت در این مسابقات را دارند، البته در مسابقات جساب هم تنها دانشجویان رشته روابط بین الملل می‌توانند حضور داشته باشند و مسابقات جساب به معنای شبیه سازی دیوان بین المللی دادگستری است که رکن قضایی جدانشدنی سازمان ملل متحدد است و دوره بین المللی آن سالانه در واشینگتن برگزار می‌شود و امسال به عنوان قاضی در آن حضور داشتم. 

 غفلت از برگزاری همایش‌های علوم انسانی در گروی نگاه پایین مسئولان به این رشته 

وی درباره دلیل کمرنگ بوده نمایشگاه و همایش در حوزه علوم انسانی گفت: علوم انسانی نسبت به سایر رشته‌ها بیشتر مورد کم لطفی قرار گرفته است و دانشجویان این رشته آنطور که باید و شاید حمایت نمی‌شود و این موضوع شاید به نگاه پایین مسئولان نسبت به رشته علوم انسانی در مقایسه با سایر رشته‌ها دارد. 

 رفع خلا‌های حقوق بین المللی به کمک مسابقات موت کورت 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ درباره ارتباط صنعت و دانشگاه در راستای تقویت مسابقات دانشجویی گفت: ارتباط بین صنعت و دانشگاه در رشته علوم انسانی پیاده سازی نشده و مسئولان در راستای حل دغدغه‌های دانشجویان این رشته به ویژه حقوق جلساتی برگزار نمی‌کنند تا به نوعی آینده شغلی آن‌ها تضمین شود. از سال ۲۰۱۴ در موت کورت‌ها فعال بودم و اگر افتخاری کسب می‌کردیم حتی به گوش مسئولان دانشگاه به صورت جزئی نمی‌رسید چه برسد به اینکه بخواهند حمایت کنند؛ بنابراین باید این طرز تفکر که دانش آموزان استعداد‌تر رشته علوم انسانی نروند کنار گذاشته شود و مسئولان از آن‌ها قوی‌تر حمایت کنند؛ چرا که دارای خلا‌های حقوق بین المللی زیادی هستیم و از طریق دانشجویان موت کورت می‌توان آن‌ها را رفع کرد. 

مسعودیان درباره تمرینات قبل از مسابقه گفت: در دو مرحله کتبی و شفاهی در دانشگاه و سایر محل‌ها جلسات متعددی را برگزار می‌کردیم و تا قبل از رسیدن به مرحل بین المللی مشغول پژوهش و آماده سازی و تقویت استدلال‌ها بودیم و در این زمینه مشاوره‌هایی هم ارائه می‌دادیم. محیط دانشگاه را شبیه سازی کردیم تا دانشجویان در فضای سوال و جوابی قرار بگیرند، بیشتر سوالاتی که در مسابقات بین المللی پرسیده شد در جلسات تمرینی ما تکرار شده بودند. 

حضور ۵۵ کشور در مسابقات شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی 

وی با بیان اینکه ۵۵ کشور در این دور از رقابت‌ها با حضور ۸۵ دانشگاه حضور داشتند، تاکید کرد: جایزه دوم لایحه برتر دنیا را کسب کردیم و این دانشگاه‌ها بهترین نمایندگان کشور‌های مختلف در دور بین المللی بودند و بیش از ۲۰۰ تیم لایحه نوشتند. به شخصه قصد ترویج فرهنگ موت کورت را در بین دانشجویان حقوق در نظر داشتم و با وجود اینکه دانشگاه آزاد اسلامی دارای شعبه‌های زیادی است، اما خیلی از دانشجویان این دانشگاه با طرز تفکر نادرست خود می‌گویند که ما نمی‌توانیم در این مسابقات شرکت کنیم و تنها دانشگاه‌های دولتی در این زمینه موفق می‌شوند، اما اصلا اینگونه نیست و موت کورت در رشد و تعالی آینده حرفه‌ای و عملی دانشجویان تاثیر دارد و در حوزه حقوقی به کشور کمک زیادی می‌کند؛ چرا که در دانشگاه دیگر دروس تئوری اخذ نمی‌شوند و بلکه یافته‌های کسب شده در دانشگاه یا خارج از دانشگاه که در حوزه پژوهش به دست آوردیم در یک عرصه عملی بکار بیایند؛ بنابراین از دانشجویان خواهشمندم توانایی خود را در عرصه بین المللی به نمایش بگذارند.

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ اضافه کرد: فرایند برگزاری مسابقه از ۶ تا ۹ ماه طول می‌کشد و نام نویسی دانشجویان باید از شهریور (سپتامبر) آغاز شود و دور بین المللی مسابقات در خرداد (جون) برگزار می‌شود که امسال ۹ روز به طول انجامید و تیم‌ها باید در هر ۳ لایحه دو بار مسابقه دهند و امتیاز‌ها محاسبه می‌شود و بهترین‌ها وارد دور حذفی می‌شوند و علاقه مندان می‌توانند از اینترنت فیلم‌های دوره امسال و سال‌های گذشته را مشاهده کنند. 

 برای اول شدن کافی است قواعد را رعایت کنیم

مسعودیان با اشاره به شاخص‌های لازم در راستای رشد علمی ایران اظهار کرد: بنده و صدرا پیرنیاکان سال گذشته رتبه یک دنیا را در حوزه موت کورت نورنبرگ با موضوع شبیه سازیدیوان کیفر بین المللی کسب کردیم و رتبه اول دنیا برای گروه ما کار آسانی است، به شرط اینکه پرقدرت ادامه دهیم و زبان انگلیسی قوی داشته باشیم، شاید به علت حاشیه صفحه، فاصله خطوط و اشتباه گرامری کوچک از امتیازمان یک یا دو نمره منفی کم شده باشد و رتبه ۲ را به این دلیل کسب کرده باشیم. 

وی با بیان اینکه در این مسابقات اگر نقل قولی را از شخصی بیان کنیم، اما علامت نقل قول قرار ندهیم همین موضوع باعث حذفمان خواهد شد؛ بنابراین رعایت قواعد امری لازم است، تاکید کرد: تیم‌هایی که قصد اول شدن در سطح بین المللی را دارند باید از قواعد مسابقات آگاه باشند و آنرا رعایت کنند. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ گفت: در قواعد مسابقات رده سنی ملاک نیست، اما لازم است که شرکت کنندگان حتما دانشجو باشند و به هیچ عنوان وکیل نباشند؛ چرا که عدالت به اینصورت برقرار نمی‌شود و منصفانه نیست و این مسابقات تنها برای دانشجویان جهت آموزش فنون حقوقی به صورت عملی فراهم شده است. 

وی درباره تفاوت موت کورت نورنبرگ با شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی گفت: در موت کورت نورنبرگ برگزار کننده متفاوت است و تنها دو نقش دادستانی و وکیل مدافع را در بر می‌گیرد و الزامات این مورد ساده‌تر بوده دارای ۱۴ صفحه است و اگر بیشتر از این موضوع تجاوز کند نمره منفی به آن تعلق می‌گیرد و نسبت به موت کورت شبیه سازی دیوان کیفری بین المللی سبک‌تر بوده و ۵۰ صفحه قواعد دارد و شناخته‌تر شده و معتبرتر است. 

 تسلط روی زبان انگلیسی؛ عاملی در جهت رشد علمی کشور

مسعودیان با اشاره به معیار‌های مورد نیاز در جهت رشد علمی ایران در سطح بین المللی اظهار کرد: عدم تسلط کافی به زبان انگلیسی فقر بسیار جدی در میان دانشجویان ایرانی است؛ چرا که اگر می‌خواهیم در رویداد بین المللی یا منطقه‌ای حاضر شویم و خودنمایی کنیم و رقابت صحیح با تیم‌های دیگر داشته باشیم به خصوص در رشته حقوق که اساس کار یک وکیل کلمات است باید به زبان انگلیسی مسلط باشیم. 

مربی مسابقات شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی ۲۰۲۳ادامه داد: کار گروهی در ایران جا نیفتاده است، در صورتی که اگر اتفاقی می‌افتد نباید افراد گروه پشت یک دیگر را خالی کنند، اما مبنای فردی در ایران بیشتر مدنظر است و با رعایت این مورد هم می‌توانیم در سطح ملی و بین المللی پیشرفت کنیم. 

مسعودیان با بیان اینکه از وزیر علوم مطالبه می‌کنم که وزارت علوم پروسه‌های های اداری را وارد مراحل برگزاری مسابقات بین المللی نکند، تاکید کرد: با ورود حاکمیت به مسابقات بین المللی به اصل مسئله آسیب جدی وارد می‌شود و با عدم تولید بوروکراسی بی حد و بی جهت مانع تراشی برای پس از این نکنیم و بگذاریم که به روال طبیعی خود ادامه دهند. 

 مدیران اجرایی؛ نظاره گران اصلی در برگزاری مسابقات بین المللی

وی بیان کرد: مربی‌ها مسئول اصلی نظارت بر مسابقه‌ها هستند؛ چرا که مسابقات دارای محتوی علمی هستند و دانشگاه هم از قبل اجازه حضور گروه‌ها را برای شرکت در برگزاری مسابقات بین المللی صادر کرده است و تمام این موارد در زیر مجموعه نهاد‌های برگزار کننده مسابقات قرار دارند و مدیران اجرایی مسئول برگزاری و نظارت بر حسن اجرای مسابقات هستند و کارشناسان مربوطه با ارزیابی‌های لازم تیم‌ها را انتخاب می‌کنند. 

به گزارش آنا، دانشگاه‌هایی مانند سوربون فرانسه، دانشگاه‌هایی از کشور‌های ایالات متحده آمریکا، انگلستان، چین، کانادا، آلمان، سنگاپور، اندونزی، هند و هلند، درخشش تیم دانشگاه علامه طباطبائی را در این زمینه، برجسته‌تر می‌کند.

مسابقات موت کورت آی سی سی (شبیه‌سازی دیوان کیفری بین‌المللی) بزرگترین و مطرح‌ترین مسابقه در زمینه حقوق کیفری بین‌المللی در دنیا است که توسط دانشگاه لایدن هلند و با همکاری مؤسسه مطالعات حقوق بین‌الملل گروسیوس برگزار می‌شود. دور بین‌المللی این مسابقات هر ساله در شهر لاهه هلند برگزار می‌شود.

دانلود فیلم اصلی کد ویدیو

انتهای پیام/

نادیا عابد

منبع: آنا

کلیدواژه: دانشگاه علامه طباطبایی شناسایی استعدادها وزارت علوم بروکراسی اداری دانشگاه علامه طباطبایی مسابقات بین المللی مسابقات موت کورت مرحله بین المللی برگزاری مسابقات دور بین المللی حقوق بین الملل قواعد مسابقات بین المللی بین المللی برگزار می شود زبان انگلیسی نقش دادستانی علوم انسانی موت کورت دانشگاه ها مربی ها تیم ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۰۰۸۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شاهنشاه آریامهر حقوق دهخدا را قطع کرد / بازجویی هایی که به مرگ رئیس دانشگاه تهران منتهی شد / سرگذشت غم انگیز سیاستمدار میانه‌رو و ادیب دانشمند

فروزان آصف نخعی: کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، یکی از دو کودتای ننگین تاریخ معاصر ایران زمین است که هر دو توسط خاندان پهلوی پدر و پسر صورت گرفت. کودتایی که علاوه بر نیروهای سیاسی اغلب فرزانگان این کشور از جمله اندیشمندان این سرزمین را همچون علی اکبر دهخدا، به مسلخ برد و نشان داد دمکراسی و شبه مدرنیته شاهنشاهی، با فرزانگانش چگونه سرناسازگاری گذاشته است.

لغت نامه و امثال و حکم مهمترین پروژه دهخدا

علی اکبر دهخدا معروف به دخو (نام مستعار او در نشریه؛ مخفف دهخدا) شاعر، طنزپرداز، روزنامه نگار، و مبارز سیاسی بود که فعالیت اش را از دوره قاجار آغاز و در دوره محمدعلی شاه مجله صوراسرافیل را منتشر کرد. صور اسرافیل به دلیل انتشار مقالات انتشار مقالاتی علیه استبداد شاه پس از ۱۳ ماه توقیف وسردبیر آن جهانگیرخان صوراسرافیل به دستور محمدعلی شاه اعدام شد.

پس از آن دهخدا به سوئیس رفت و سه شماره دیگر از صوراسرافیل را در آنجا منتشر کرد. با سقوط سلسله قاجار، و روی کارآمدن پهلوی، دهخدا به ایران بازگشت و تا سال ۱۳۱۱ چهار جلد از «امثال و حکم» را منتشر کرد. بازگشت دهخدا به ایران هم‌زمان با آغاز مشروطیت بود. دهخدا از دست پروردگان شیخ هادی نجم‌آبادی محسوب می‌شود که در جنبش مشروطه نقشی مهم ایفا کرد. دهخدا در بیان خاطرات خود، «تربیت عقل» خویش را به شیخ هادی «طائب ثراة» نسبت داده است و او را همراه دو مربی دیگر خود، «وجودی استثنایی» خوانده‌است.

پس از پایان نخستین جنگ جهانی، دهخدا از فعالیت‌های سیاسی کناره گرفت، و در دوره‌ی پادشاهی رضاشاه به کارهای علمی، ادبی و فرهنگی پرداخت. در این دوره است که او به عنوان سیاستمداری میانه رو وارد میدان سیاست ایران می شود. او از جمله روشنفکران صاحب نامی است که با مشی ای میانه، یک پا در قدرت و یک پا در میان مردم داشت و تلاش می کرد منافع ملی را همواره حفظ کند. از این رو در سال ۱۳۰۶ مدرسهٔ سیاسی به مدرسهٔ عالی حقوق و علوم سیاسی تغییر نام یافت، مسئولیت ریاست آن را علی‌اکبر دهخدا به عهده گرفت. در سال ۱۳۱۴ به عضویت فرهنگستان ایران انتخاب شد. از زمان تأسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۳ ریاست دانشکده حقوق و علوم سیاسی را تا سال ۱۳۲۰ به عهده داشت. در این سال از خدمات دولتی بازنشسته شد و یکسره به کار لغت‌نامه پرداخت.

عیادت دهخدا از دکتر مصدق

در همین دوران بود که در جواب استفسار دوستان که چرا شعر و نثری به سبک آنچه در صور اسرافیل منتشر می‌کرد نمی‌سراید و نمی‌نویسد، می‌گفت: «در این زمانه بسیارند کسانی که حاضرند وقت و نیروی خود را صرف شعر گفتن و مقاله نوشتن و طبع و نشر آن‌ها در روزنامه‌ها و مجلات کنند، ولی شاید کمتر کسی باشد که بخواهد و بتواند با تألیف آثاری مانند امثال و حکم و لغت‌نامه وظیفه‌ای دشوار و خسته‌کننده و طاقت‌سوز ولی واجب را تحمل کند.» در نخستین کنگره نویسندگان ایران در تیر ماه ۱۳۲۵ دهخدا در هیئت رئیسه شرکت داشت. در همان سال از جمله نویسندگان و اهل فرهنگی بود که بیانیه صلح استکهلم را امضاء کرد.

مهمترین پروژه دهخدا، کار بر روی «لغت نامه » است. پروژه ای که عمر گرانقدرش را برای تدوین آن صرف کرد. بنا بر روایت های تاریخی و به نقل از موسسه دهخدا، «دهخدا کار تالیف لغت نامه را به تنهایی و در خانه خود انجام می داد و نتیجه تحقیقات و پژوهش هایش را بر روی برگه هایی یادداشت می کرد. پس از آن که بیش از دو میلیون برگه یادداشت جمع شدند، دهخدا به این فکر می افتد که این برگه ها را در قالب کتاب چاپ کند. با این حال سرمایه ای برای این کار نداشت.»

به نظر می رسد فرزانگی، و عدم وابستگی به رانت قدرت، گریبانش را می فشرد به نحوی که به دلیل فقدان سرمایه قادر به انتشار تنها یک جلد از لغتنامه شد. «دهخدا با رنج زیاد، اندک سرمایه ای جمع و اولین جلد لغت نامه اش را در سال ۱۳۱۹ منتشر کرد. او در سال ۱۳۲۰ از مدرسه عالی حقوق و علوم سیاسی بازنشسته شد و همچنان در تلاش برای کسب سرمایه جهت چاپ جلدهای دیگر لغت نامه بود.»فقدان سرمایه لازم، باعث شد، و ثروت تمام زندگی اش را به مجلس شورای ملی وقت بسپارد: « او در سال ۱۳۲۴ میلیون ها برگه ای را که حاصل تحقیقاتش در گردآوری لغت نامه بود، به ملت ایران هدیه کرد و آن را به مجلس شورای ملی سپرد.»

پاداش روشنفکر ادیب و مسئول، زندان و قطع حقوق

او از جمله روشنفکران صاحب نامی است که با مشی ای میانه، یک پا در قدرت و یک پا در میان مردم داشت و تلاش می کرد منافع ملی را همواره حفظ کند. فراستخواه در کتاب کنشگران مرزی، دهخدا را نیز در زمره کنشگران مرزی تحلیل می کند. موسسه لغت نامه از نظر فراستخواه و مسئولیت هایی که او در زندگی خود برعهده داشته ، «عملکردی است در فضای واسط میان دستگاه حکمرانی، از یک سو و حیات مدنی و فکری و فرهنگی و اجتماعی جامعه از سوی دیگر. صص ۳۲ و ۲۲۰» یکی از مهم ترین سرفصل های زندگی دهخدا، همراهی او با دکتر محمد مصدق رهبر نهضت ملی شدن نفت ایران است.

او که خود به زبان و ادب پارسی علاقه و اهتمام داشت، مسئولیت روشنفکری و نقد قدرت و ظرفیت سازی و اصلاح آن به همراه اصلاح جامعه، باعث می شد تا از اوضاع و احوال روزگار خود غافل نشده و به حوزه سیاست وارد شد. یکی از فرازهای روشن زندگی دهخدا حمایت از محمد مصدق در دوران نخست وزیری اش است. این دوستی برای او هزینه سنگینی نیز به همراه داشت. شفیعی کدکنی در دهمین مراسم بزرگداشت علی اکبر دهخدا گفت : « در حق دهخدا کوتاهی کرده‌ایم، دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را می‌خورَد و هنوز هم می‌خورَد.»

در وقایع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ علیه دکتر مصدق، علی اکبر دهخدا دستگیر و مورد بازجویی های فراوان قرار گرفت و دچار لطمات فراوان شد. حقوق بازنشستگی دهخدا قطع و از سخنرانی و فعالیت در مجامع عمومی منع شد و هرچند وقت یک بار جهت پاسخ دادن به برخی سوالات به شهربانی احضار می شد.

محمد دبیرسیاقی پژوهشگر موسسه دهخدا می نویسد: «آخرین بار در ۲۵ مهر ۱۳۳۲، او را به دادستانی دعوت کردند، و پس از ساعت ها معطلی و پاسخ به سوالات تکراری، رنجور و خسته او را به منزل بازگرداندند و در هشتی منزل رها کردند. پیر فرسوده از حال برفته بی آگاهی اهل خانه، ساعت ها نقش بر زمین بماند تا خادمی که برای ادای فریضه صبح برخاسته بود، کالبد فسرده اش را به درون حمل کرده و اهل خانه را آگاه ساخته تا تیمارداری وی کنند.» دهخدا بعد از این واقعه با ابتلا به سینه‌پهلوی شدید، سرانجام در هفتم اسفندماه سال ‌۱۳۳۴ زندگی را بدرود گفت.

محمدرضا شفیعی کدکنی و علی اکبر دهخدا

پهلوی دوم به دلیل همراهی دهخدا با مرحوم مصدق، او را آنگونه نقره داغ کرد که سرمشقی برای دیگر متفکران این مرزو بوم باشد. اندیشمندی که سال ها عمر خود را صرف عظمت ایران و ایرانیان کرده بود. به همین دلیل است که کدکنی در پیامی به دهمین مراسم بزرگداشت علی اکبر دهخدا در باره اش می گوید:«بنده بارها و بارها هم اندیشیده‌ام و هم گفته‌ام و شاید هم نوشته باشم که در قرن بیستم کسانی که مفهوم ایران را به لحاظِ فرهنگی حفظ کرده‌اند و گسترش داده‌اند و مایهٔ بقاء و استمرار و جاودانگی آن شده‌اند، افرادی هستند که ما در کنار بزرگانِ قدیم‌مان امثال فردوسی و نظامی و سعدی و حافظ باید برای‌شان احترام قائل بشویم و به تناسبِ خدماتی که به فرهنگِ ملّیِ ما کردند، سپاسگزارِ آن‌ها باشیم تا جامعه بداند که ملّتِ ایران قدرشناس پاسداران فرهنگِ ملّیِ او هستند.فکر می‌کنم اگر معدل همه کوشش‌هایی که در این قرن در جهت پاسداری از فرهنگ ملّی ما انجام شده است گرفته بشود، علی‌اکبر دهخدا بالاترین جایگاه را در این برآورد حتماً دارد.»

این گفته کدکنی، برای دانشجویان و استادان رشته ادبیات فارسی، علاوه بر امثال حکم، و لغت نامه، یادآور برخی دیگر از ۲۰ اثر مهم دهخدا از جمله تصحیح دیوان منوچهری، تصحیح دیوان حافظ، تصحیح دیوان سید حسن غزنوی، تصحیح دیوان مسعود سعد، تصحیح دیوان سوزنی سمرقندی، تصحیح دیوان فرخی سیستانی، تصحیح دیوان ابن یمین، تصحیح لغت فرس اسدی، تصحیح صحاح الفرس، تصحیح یوسف و زلیخا و ...است . از این رو است که می گوید: « دهخدا اگر به فرهنگِ دیگری تعلّق داشت، مردم آن فرهنگ، هرقدر هم عقب‌افتاده بودند، بیشتر از این که ما نسبت به او احترام قائلیم، احترام قائل می‌شدند. ما در حق دهخدا کوتاهی کرده‌ایم و نسل‌های اکنون و آینده باید جبران این کوتاهی ما را بکنند. دهخدا چوبِ همکاری و دوستی و عشقش به دکتر محمّد مصدّق را می‌خورَد و هنوز هم می‌خورَد.»

بیشتر بخوانید:

ریشه های عشق در زندگی گرایی ایرانیان / بدیو: عشق در آثار کگور در زندگی رخ می دهد پیام های کاهش شرکت در نماز جمعه حجت الاسلام صدیقی در محاصره نظامی کشور، تندروها به حفظ ایران نمی اندیشند / تندروها به تغییر نظام دامن می زنند / مصلحتی بالاتر از حفظ آبروی اسلام در جهان نیست بیایید روزنه‌گشایی کنیم، خود به گشایش روزنه‌ای منتهی شد

216216

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1899118